ABD istedi: Türkiye Rusya'ya askeri ekipman ihracatını durdurdu

Financial Times'in haberine göre; son haftalarda, Türkiye'nin gümrük sistemi ABD'nin talebi doğrultusunda düzenlendi. ABD ve Batılı müttefikler tarafından Ukrayna'daki savaş için önemli görülen 50'den fazla ürün kategorisi artık Rusya'ya gönderilemiyor. Daha önce izin verilen bu ürünler, elektronik gümrük sisteminde “savaş alanı ekipmanları” olarak tanımlanarak sevkiyatları durduruldu. Benzer bir yasak, AB'den yapılan sevkiyatlarda da uygulanmıştı.

Mikroçipler ve sivil parçalar da etkilendi

Bu kısıtlamalar, mikroçipler ve uzaktan kontrol sistemleri gibi sivil parçaları da kapsıyor. Batılı ülkeler, bu ürünlerin silah üretiminde kullanılabileceğini belirtiyor. Ancak, yasaklar siyasi hassasiyetler nedeniyle kamuoyuna resmen duyurulmadı.

Türkiye'nin rolü ve Batı ile ilişkiler

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın ilişkilerini sürdürüyor ve Ukrayna savaşında arabuluculuk yapmaya çalışıyor. İki lider, Kazan'da düzenlenecek Brics zirvesinde bir araya gelecek. Ancak, Türkiye'nin sessizce uyguladığı bu kısıtlamalar, Batı yaptırımlarına karşı daha önceki tutumundan bir geri adım olarak değerlendiriliyor.

ABD'nin baskısıyla ihracat kesildi

Türkiye'nin, ABD menşeli askeri ekipman ihracatındaki büyük düşüş, ABD'nin uyarılarının ardından gerçekleşti. Savaşın başından itibaren Türkiye'nin Rusya'ya yaptığı askeri mal ihracatı artış göstermişti, ancak ABD'nin baskısıyla bu ticaret büyük oranda durduruldu. Yetkililer, bu ürünlerin artık Türkiye yerine Kazakistan ve Azerbaycan gibi ülkelere yönlendirildiğini ifade ediyor.

ABD ile iş birliği artıyor

ABD Ticaret Bakanlığı yetkilisi Matthew Axelrod, geçen ağustos ayında Türkiye'yi ziyaret ederek hükûmet yetkililerine uyarılarda bulundu. Axelrod, Türkiye'nin bu konuda adımlar atmasını beklediklerini ve iş birliğinin artacağını umut ettiklerini belirtti. Türkiye'nin aldığı bu önlemler, Batılı ülkelerin Rusya'nın askeri sistemlerine erişimini engelleme çabalarının bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Alman şirketler yaptırımları Türkiye üzerinden deliyor

Almanya'nın Rusya'ya uyguladığı yaptırımlar, Türkiye üzerinden yapılan teslimatlarla aşılmaya devam ediyor. SWR tarafından yapılan araştırma, Ukrayna savaşının ardından Almanya'nın ekonomik yaptırımlarını çeşitli yollarla deldiğini ve Alman sanayi ürünlerinin hâlâ Rusya'ya ulaştığını ortaya koydu. 2023 yılı sonuna kadar Türkiye üzerinden Rusya'ya 300'den fazla teslimat gerçekleştirildiği tespit edildi.

Askeri üretimde Alman makinalarının etkisi

Ukrayna Ekonomik Güvenlik Konseyi’nden Olena Yurçenko, Rusya'daki CNC makinalarının yüzde 80’inin askeri üretimde kullanıldığını belirtti. Bu makinaların, özellikle silah üretiminde büyük rol oynadığına dikkat çeken Yurçenko, Almanya’nın bu alandaki pazar payının yüzde 30 olduğunu vurguladı.

Rus firmalar Alman makinalarıyla üretim yapıyor

SWR'nin araştırması, Rus şirketlerinin Alman makinalarını askeri amaçlarla sıkça kullandığını ortaya koydu. Parsek, Kamaz, NIR ve Industrial Solutions gibi firmaların, Alman makinalarını kullanarak Rus ordusu için uçak ve füze motorları ürettiği tespit edildi.

Teslimatlar Türkiye üzerinden gerçekleşiyor

2023 yılında, 30’dan fazla Alman üreticisinin makinalarının Rusya’ya ulaştığı ve bu makinaların çoğunun Baden-Württemberg bölgesinde üretildiği belirlendi. Bu teslimatların büyük kısmı Türkiye üzerinden gerçekleştirildi. Bazı Türk aracılar, ya doğrudan Rusya ile bağlantılı ya da Rus girişimciler tarafından Türkiye’de kurulmuş şirketlerle çalışıyor.

Alman üreticilerin savunmaları tartışma yarattı

Alman üreticiler, SWR’in sorularına verdikleri yanıtlarda, teslimatlardan aracı şirketleri sorumlu tuttuklarını söyledi. Rusya'ya ulaştırılan mallar hakkında bilgileri olmadığını ve yaptırımlara uyduklarını iddia ettiler. Ancak araştırma, bu savunmaların gerçeklerle uyuşmadığını gösterdi. Tübingen merkezli Walter Maschinenbau gibi şirketlerin, makinalarının hâlâ Rusya’ya teslim edildiği ve askeri üretimde kullanıldığı tespit edildi. 

Türkiye'ye yönelik kısıtlamalar gündemde değil

Alman Makina Üreticileri Birliği, şirketlerin genellikle yaptırım kurallarına uyduğunu savunurken, Türkiye’ye yönelik teslimatların yasaklanması önerilerini reddetti. Bu durum, yaptırımların etkinliği konusunda tartışmalara yol açtı.